صبح امید

 

جاي ترديد نيست كه امام مهدي(ع) اين رهبر الهي براي اجراي برنامه‏ هاي نهضت جهاني خود علاوه بر ديگر اسباب و عوامل، نياز به ياراني عاشق، متحد، باوفا، مؤمن، شجاع، فهيم و مخلص دارد؛ چرا كه تجربه تاريخي نشان داده هيچ رهبر و مصلح اجتماعي بدون داشتن ياراني وفادار نتوانسته است اهداف خويش را محقّق سازد. در طول تاريخ، بسيار شاهد بوده‏ايم كه رهبراني شايسته و توانمند تنها به دليل نداشتن ياراني همدل و همراه از حركت اصلاحي خود باز ايستاده ‏اند.

 

هر يك از ياران آن حضرت نيز قوة چهل مرد را دارا و از نظر صلابت همچون پاره‏ هاي آهن هستند. اينها نشانگر آن است كه حضرت جنگ سختي در پيش خواهند داشت و اگر كار ها با معجزه تمام مي‏شد ديگر نيازي به ياراني با چنين قدرت جسماني و صلابت و شجاعت نبود. در حالي كه روايات به ما مي‏فهمانند كه كار حضرت حجت(ع) سخت‏تر از كار جدش رسول خدا(ص) خواهد بود؛ زيرا مردمي كه در برابر پيامبر خدا ايستاده بودند افراد جاهلي بودند كه سنگ و چوب و... مي‏پرستيدند ولي جاهلاني كه در مقابل امام عصر(ع) مي‏ايستند كساني هستند كه قرآن به دست مي‏گيرند و با تأويل كردن آيات قرآن و متمسّك قرار دادن آن با حضرت مي‏جنگند1. لذا بايد ايشان ياوراني باهوش داشته باشد كه مانند ياوران حضرت امير(ع) در جنگ صفين فريب مكر ها و حيله‏ هاي دشمن را نخورند.

 

در اينجا ما به بعضي از خصال ياوران آن حضرت كه از قرآن كريم و روايات معصومين(ع) رسيده، اشاره مي‏كنيم. تا اين عزيزان را بهتر بشناسيم و الگوي راه خود قرار دهيم و اوصاف و ويژگي هاي آنها را در راه خودسازي خويش به‏كار گيريم تا زمينه‏ساز حضور حضرتش شويم و از جمله اصحاب و ياران آن عزيز قرار گيريم. ان‏شاءالله

 

 

 

 1. ياراني بلند آوازه

 

از روايات به خوبي استفاده مي‏شود كه ياران امام مهدي(ع) افرادي شناخته شده، خوش‏نام و حسب و نسبشان كاملاً معلوم و صاحب مناصب اجتماعي، اشراف و قضات و حكّام‏اند:

 

 آنها از افراد نيك ‏نژاد، قاضيان، فرمانروايان و فقهاي در دين هستند.2

 

حتي بر روي سلاح آنها نام و نسب و اوصاف آنها نوشته شده است.3 چنان كه مولاي متقيان علي(ع) مي‏فرمايند:

 

آنها در آسمان شناخته شده‏اند و در زمين [تا آمدن آن حضرت] ناشناخته مي‏مانند.4

 

صادق آل محمد(ع) در تأويل و تفسير آية 148 سورة بقره مي‏فرمايد:

 

 اين آيه كه مي‏فرمايد: «در هر كجا باشيد خداوند همة شما را حاضر مي‏كند» دربارة ناپديد شوندگان از اصحاب قائم(ع) نازل گشته است. آنان شبانگا هان از بستر هايشان ناپديد مي‏شوند و بامدادان در مكه خواهند بود و بعضي از آنها در روز بر ابر ها حركت مي‏كنند كه نام آنها و نام پدرشان و خصوصيات و نسبشان معروف است.

 

راوي مي‏گويد: عرض كردم: فدايت شوم، كدام يك ايمانشان قوي‏تر است؟ حضرت فرمودند: آنكه در روز بر ابر حركت مي‏كند.5

 

 

 

 2. پيشگامان در كار هاي خير

 

يكي از اوصاف و ويژگي هاي «عباد الرحمن» اقدام در كار هاي خير است. آنها نه تنها در كار هاي خير وارد مي‏شوند و از انجام كار هاي نيك بهره‏مند مي‏گردند، از خداوند نيز مي‏خواهند كه آنها را امام و پيشواي نيك‏انديشان و نيكوكاران قرار دهد. قرآن كريم ضمن شمارش دوازده صفت از اوصاف «عبادالرحمن» مي‏فرمايد: يكي از اوصاف آنها اين است كه از خداوند مي‏خواهند آنها را از رهبران و پيشگامان راه خير قرار دهد:

 

و ما را براي پرهيزكاران، پيشوا گردان6.

 

 از اين ‏رو يكي از اوصاف ياران حضرت مهدي(ع) سبقت گرفتن در كار هاي خير است.

 

چنان كه امام صادق(ع) در تفسير آية 148 سورة بقره كه مي‏فرمايد:

 

 پس در كار هاي خير بر يكديگر پيشي گيريد. هر جا باشيد، خداوند همة شما را حاضر مي‏كند. مي‏گويند:

 

 منظور از خيرات «ولايت» است و منظور از «يأت بكم الله جميعاً»، 313 تن از ياران قائم(ع) هستند. به خدا سوگند! در يك لحظه همچون قطعات ابر پاييزي گرد شمع وجود حضرتش جمع مي‏شوند. و به خدا قسم «امة معدودة» (ذكر شده در قرآن) آنها هستند.7

 

آري مصداق بارز و اتمّ خيرات، «ولايت» است؛ ولايت خداي متعال، ولايت رسول خدا(ص) و ائمة هدي(ع) كه اصحاب حضرت با جان و دل آن را پذيرفته و تا آخرين قطرة خون در احيا و ترويج و دفاع از آن سر از پا نمي‏شناسند.

 

 

 

  3. داراي شخصيتي بي ‏نظير

 

شخصيت انسان ـ كه برگرفته از مجموعة عوامل اعتقادي، اجتماعي، وراثتي و... است سبب مي‏گردد تا هر فردي در درجة خاصي از مكانت اجتماعي و موقعيت ديني قرار گيرد و مجموعة رفتار هاي عملي انسان نيز از اين شخصيت ريشه مي‏گيرد.

 

لذا اميرمؤمنان(ع) در اشاره به شخصيت منحصر به فرد ياران حضرت مهدي(ع) مي‏فرمايد:

 

 آنان به مقامي رسيده‏ اند كه نه گذشتگان بر آنان پيشي گرفته‏اند و نه آيندگان به مقام والاي آنان مي‏رسند.8

 

برخي از آنان به مقامي مي‏رسند كه با ابر هاي آسمان از مكاني به مكان ديگر سير مي‏كنند.9بعضي ديگر زمين بسان طوماري در زير پايشان درهم پيچيده مي‏شود (طيّ الأرض) و آنان مسافت طولاني را در مدتي كوتاه مي‏پيمايند.

 

امام صادق(ع) نيز در مورد آنان مي‏فرمايند:

 

ياران مهدي از نقاط مختلف زمين به سوي او حركت مي‏كنند و زمين زير پاي آنان درهم پيچيده مي‏شود.10

 

 

 

4. ذخيره‏ هاي الهي

 

اصحاب حضرت حجت(ع) همچون امامشان ـ كه «بقيةالله» و «ذخيرةالله» است ـ از جمله افرادي هستند كه خداوند وعدة عذاب حكّام جور و ستم و مشركان و كفّار را به دست آنها داده و مقرر ساخته است كه پايان حكومت جباران و شروع حكومت صالحان با دست تواناي آنها و رهبري امام زمان(ع) واقع شود.

 

قرآن‏كريم از آنها تحت عنوان «أمّت معدوده» نام مي‏برد. خداوند متعال در قرآن خطاب به كفّار منحرف مي‏فرمايد:

 

 اگر ما عذاب را تا [آمدن] «امت معدوده» از آنها به تأخير بيندازيم مي‏گويند: چه چيز آن را باز مي‏دارد؟ آگاه باش! هنگامي كه آن روز بيايد، عذاب از آنها برگردانده نمي‏شود، و آنچه را كه مسخره مي‏كردند آنها را فرو خواهد گرفت.11

 

از امام باقر و امام صادق(ع) روايت شده كه آن دو بزرگوار در تفسير اين آيه فرمودند:

 

 «منظور از «امت معدوده» همان اصحاب حضرت مهدي(ع) در آخرالزمان هستند كه 313 نفر به تعداد اهل «بدر» هستند و همانگونه كه پاره‏ هاي ابر پاييزي به هم مي‏پيوندند آنان نيز در آن واحد گرد مي‏آيند.»12

 

و در روايت ديگر امام صادق(ع) مي‏فرمايد:

 

 منظور از «عذاب» خروج حضرت قائم(ع) است (كه سبب عذاب كافران و مفسدان خواهد شد) و منظور از «امت معدوده» اصحاب اوست كه به تعداد اهل بدر هستند.13

 

 

 

 5. ايمان ياوران مهدي(ع)

 

بنابر آنچه از قرآن كريم و روايات معصومين به ما رسيده، ايمان نيز مانند بسياري از حقايق ديگر داراي رتبه و درجه است؛ لذا مؤمنان به نسبت علم و معرفت و يقيني كه نسبت به حقيقت دين ـ به ‏ويژه ذات باري‏ تعالي ـ پيدا مي‏كنند داراي درجات مختلفي هستند (والمؤمنون والمؤمنات بعضهم أولياء بعض)14 لذا هر چه پاية يقين فرد قوي‏تر باشد و كمتر شكّ و ترديد در قلب او راه يابد داراي ايماني قوي‏تر است و از رتبه و ارزشي والاتر برخوردار خواهد بود.

 

ياوران امام مهدي(ع) به درجه‏اي از ايمان رسيده‏اند كه هيچ شكّي در دلشان راه نمي‏يابد:

 

  مرداني هستند فولاددل كه همة وجودشان يقين به خداست و هيچ شكّي در دلشان راه نمي‏يابد، مرداني سخت‏تر از صخره‏ ها... 15.

 

با معرفت، به خدا ايمان آورده‏اند، و ايمان به خدا در اعماق جانشان نفوذ كرده است. امام صادق(ع) در روايتي، ضمن بيان اوصاف آنان، شيعيان را به الگو گرفتن از آنان سفارش مي‏كند:

 

 ...پس مبادا به راست و چپ روي آوري كه به خدا سوگند امر روشن است. به خدا سوگند! اگر اهل آسمان و زمين همدست شوند كه اين امر را از جايگاهي كه خداوند آن را قرار داده، جدا سازند نخواهند توانست و چنانچه همة مردمان كفر ورزند تا جايي كه هيچ‏كس نماند، خداوند كساني را خواهد آورد كه شايستگان باشند. سپس فرمود: آيا نمي‏شنوي كه خداوند مي‏فرمايد: «اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد، هر كدام از شما كه از دين روي گردانيد، پس به زودي خداوند قومي را كه آنها را دوست مي‏دارد و آنها نيز خدا را دوست مي‏دارند و با مؤمنان فروتن و با كافران سرسخت‏اند، به نصرت اسلام برمي‏انگيزد...»16 (تا آخر آيه را تلاوت فرمود) و در آية ديگر فرمود: «پس اگر اين قوم به آن كفر ورزند، همانا قومي را كه هرگز به آن كافر نشوند، بر آن مي‏گماريم.» سپس حضرت فرمود: «اهل اين آيه، همان كساني‏اند كه در آية قبل بودند.»

 

در آيه‏اي كه امام صادق(ع) آن را تلاوت فرموده‏ اند، اوصاف مؤمناني كه بايد اين رسالت بزرگ را انجام دهند، چنين بيان گرديده است:

 

1. آنها به خدا عشق مي‏ورزند و جز به خشنودي او نمي‏انديشند: «يحبّهم و يحبّونه»؛

 

2. در برابر برادران ديني‏شان خاضع و فروتن هستند: « أذلّة علي المؤمنين»؛

 

3. براي بسط عدل و اجراي فرامين الهي همواره در راه جهاد في‏ سبيل‏ الله هستند: «يجاهدون في سبيل ‏الله»؛

 

4. براي نابودي كافران و برچيدن بساط ستمگران، كوشا هستند و از هيچ ملامتي پروا ندارند: «ولا يخافون لومة لائم».

 

اين صفات پسنديده كه از اعتقاد به خدا و ايمان به مقصد نشأت گرفته، از آنها انسان هايي ساخته است كه در شكستن سنت هاي نادرست ـ كه اكثر مردم بدان ها پايبندند و مخالفان خود را به استهزا مي‏گيرند ـ پروايي ندارند.

 

بسياري را مي‏شناسيم كه صفات ممتازي دارند، امّا مقابل غوغاي محيط و هجوم افكار عوام و اكثريت منحرف، بسيار محافظه‏كار و ترسو مي‏گردند و در مقابل آنها ميدان را خالي مي‏كنند. در حالي كه براي يك رهبر سازنده و افرادي كه براي اجراي افكار او وارد ميدان مي‏شوند، قبل از هر چيز چنين شهامتي لازم است. عوام‏زدگي، محيط زدگي و مانند آن، كه همه نقطة مقابل اين امتياز عالي روحي هستند، سدّ راه بيشتر اصلاحات محسوب مي‏گردند. آري به دست آوردن اين امتيازات و موقعيت ها در هر درجه كه باشد، علاوه بر كوشش خود فرد، مرهون فضل خداوند است كه به هر كس بخواهد و شايسته بيند عطا مي كند.17

 

 

 

 6. برپا دارندگان نماز

 

دربارة اصحاب صاحب‏الامر(ع) مي‏خوانيم:

 

 برخي از آنان شب را نخوابند و زمزمة نماز و مناجات شبانه‏شان همچون صداي زنبوران عسل فضا را آكنده سازد18.

 

آري، با ياد خدا و برپايي نماز، جان و دلشان را روشن نموده‏اند: « كأن ّّقلوبهم القناديل»19 و چهرة ظاهريشان نمايانگر سيرت پاك درونيشان است:

 

 سجده‏ ها در پيشاني آنها اثر گذارده است. آنان شيران روز و پارسايان شبند20.

 

و به فرمودة قرآن:

 

 نشانة آنها در صورتشان از اثر سجده، نمايان است21.

 

 

 

 7. پرداخت كنندگان زكات

 

زكات نيز، همچون نماز، نشانة بارز يك مسلمان واقعي است: « و يؤتون الزكاة»22. همچنان كه يك مسلمان از اقامه نماز به رشد و كمال و معراج مي‏رسد از طريق پرداخت زكات نيز به اين مقامات مي‏رسد: « خذ من أموالهم صدقه تطهرّهم و تزّكيهم بها»23؛ چرا كه زكات، انسان را از بخل و دنياپرستي و رذائل اخلاقي پاك مي‏كند، و نهال نوع دوستي، سخاوت، رعايت حقوق ديگران به ‏ويژه فقرا، مستمندان و درماندگان را در نهاد او پرورش مي‏دهد و با پرداخت زكات زمينة فساد را در جامعه از بين مي‏برد. لذا امام صادق(ع) مي‏فرمايد:

 

 كسي كه يك قيراط از زكات را نپردازد نه مؤمن است و نه مسلمان و نه ارزشي دارد.24

 

لذا يكي از اوصاف بارز اصحاب امام زمان(ع) كه از برگزيدگان شاگردان مكتب وحي بوده و الگوي راستين رهپويان طريق انبيا و اوليا هستند، پرداخت زكات است. بنابراين بعد از استقرار حكومت عدل جهاني حضرت مهدي(ع) اوّلين اقدام آنها اقامة نماز و اداي زكات و احياي امر به معروف و نهي از منكر است.

 

چنانكه امام باقر(ع) در تفسير آية 41 سورة حج  كه مي‏فرمايد:

 

«كساني كه چون در زمين به آنان توانايي دهيم، نماز برپا مي دارند و زكات مي دهند و به كارهاي پسنديده وا مي دارند و از كارهاي ناپسند باز مي دارند و فرجام همة كارها از آنِ خداست.» می فرمایند: اين آيه دربارة آل محمد(ص) و حضرت مهدي(ع) و اصحاب او است. خداوند، شرق و غرب عالم را تحت سيطره آنها درمي‏آورد و دين را به وسيله آنها در جهان آشكار مي‏سازد، و ديگر از ظلم و ستم و بدعت نشاني در روي زمين باقي نمي‏ماند.25

 

 

 

 8. امركنندگان به معروف و پيكاركنندگان با منكر

 

امام باقر(ع) دربارة اين واجب الهي مي‏فرمايند:

 

 آن، طريقه و راه انبيا و سيره و روش نيكان است؛ فريضه‏اي كه در زير ساية آن ديگر واجبات به انجام مي‏رسد، راه ها امن، و كسب و كار ها حلال مي‏شود و حقوق افراد داده مي‏شود و زمين آباد مي‏شود و از دشمنان انتقام گرفته مي‏شود و امور دين و دنياي مردم راست مي‏گردد».26

 

رسالت حضرت مهدي(ع) و ياران او، احياي دين خدا و اتمام رسالت انبيا و اوليا و مبارزه با بدعت ها و پاك ساختن زمين از وجود ظالمان و فاسدان است و شايد همة اين رسالت را در دو كلمه بتوان خلاصه كرد؛ اجراي قسط و عدل:

 

البته اين رسالتي است كه همواره بر دوش همة مؤمنان بوده و هست، امّا در وجود حضرت حجت(ع) و يارانش عينيت كامل مي‏يابد.27

 

امام صادق(ع) در تفسير آية:

 

 همان كساني كه هرگاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم، نماز را برپا مي‏دارند و زكات مي‏دهند و امر به معروف و نهي از منكر مي‏كنند، و پايان همة كار ها از آن خداست.28

 

 مي‏فرمايند:

 

 خداوند به وسيلة مهدي(ع) و اصحاب او، مشرق ها و مغرب هاي زمين را به تصرف درمي‏آورد، دين را آشكار مي‏سازد، بدعت ها و باطل را از بين مي‏برد، همچنان كه سفيهان حق را ميرانده بودند، تا جايي كه اثري از ظلم ديده نشود. آنها امر به معروف و نهي از منكر خواهند نمود و عاقبت كار ها به دست خداست.29

 

نویسنده: سید مصطفی علامه مهری

 

1. بحراني، هاشم، حليةالأبرار، ج5، ص327.

2. بحراني، هاشم، البر هان في تفسير القرآن، ج2، ص24.

3. فيض كاشاني، نوادر الأخبار، تصحيح مهدي انصاري، ص269.

4. قندوزي، ينابيع المودة، ص437.

5. البر هان، ج2، ص22؛ صدوق، كمال‏الدين و تمام‏النعمة، ج2، ص672؛ حلية الأبرار، ج5، ص312.

6. سورة فرقان (25)، آية 74، «و ما را براي پرهيزكاران پيشوا گردان».

7. البر هان، ج2، ص22.

8. معجم أحاديث الإمام المهدي، ج3، ص100.

9. حلية الأبرار، ج5، ص312، ح6؛ المحجة، ص21.

10. معجم احاديث الإمام المهدي، ج3، ص29.

11. سوره هود (11) آية 8.

12. طبرسي، مجمع البيان، ج6، ص185؛ البر هان، ج5، ص105.

13. البر هان، ج5، ص103؛ نعماني، كتاب‏الغيبة، ص241.

14. سورة توبه (9) آية 71.

15. مجلسي، محمدباقر، بحارالأنوار، ج52، ص308.

16. سورة مائده (5) آيه 54.

17. تفسير نمونه، ج4، ص416.

18. بحار الأنوار، ج52، ص308.

19. همان

20. صافي گلپايگاني، لطف اله، منتخب‏الأثر، ص486.

21. سورة فتح (48) آية 29.

22. سورة توبه (9) آية 71

23. همان، آیه103.

24. وسائل الشيعه، ج6، ص20، ب4، ح9.

25. ينابيع المودة، ج3، ص244؛ البر هان، ج6، ص570.

26. وسائل الشيعه، ج11، ح6، ب1.

27. بحراني، هاشم، غاية المرام، ج7، ص80؛ السيوطي، الحاوي للفتاوي، ج2، ص58.

28. سورة حج (22) آية 41.

29. المحجّة، ص143.

منبع اصلی: 

ماهنامه موعود، شماره 79، سال دوازدهم، شهریور ، 1386، ص26-22